به گزارش گروه بین الملل«خبرنامه دانشجویان ایران»؛ دومین نشست وزرای امور خارجه فرمت ۳+۳ در باب تحولات قفقاز، با عنوان نوبت صلح، همکاری و پیشرفت در قفقاز جنوبی؛ به میزبانی تهران و با حضور وزرای امور خارجه ایران، روسیه، ترکیه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان عصر دیروز دوشنبه یکم آبان آغاز شد.
برگزاری این نشست که با حضور لاوروف اهمیت بیشتری یافته است، تلاش تهران برای آرام کردن فضای مرزی خود در بحبوحه جنگ اسرائیل و حماس را نشان می دهد.برخی از کارشناسان بین المللی بر این عقیده اند که نشست تهران می تواند سرآغازی مهم برای گره گشایی در قفقاز باشد، اما همزمان بعضی دیگر از تحلیلگران معتقدند که غیبت گرجستان بعنوان یکی از بازیگران مهم در ماجرای قفقاز نشست تهران را بی اثر خواهد کرد.
زمزمه‌های فعال شدن دیپلماسی ایران
برخی از ناظران سیاسی بر این باور هستند که اجرای موفقیت آمیز پلتفرم همکاری قفقاز تحت عنوان ۳+۳ ،مسائل توسعه زیرساخت راه آهن را در دستور کار منطقه قرار خواهد داد. باعث تعمیق روابط اقتصادی، سیاسی، گردشگری، امنیتی کشورهای منطقه خواهد شد که فرصتی مضاعف برای طرف ایرانی و دیگر طرف ها است. در همین زمینه،کاظم جلالی در صفحه اجتماعی ایکس نوشت: برگزاری نشست وزیران خارجه در فرمت ۳+۳ درباره قفقاز به میزبانی تهران، در چهارچوب سیاست همسایگی جمهوری اسلامی ایران، تقویت ثبات، صلح و امنیت منطقه ای را در دستور کار دارد. قبل تر نیز در همین خصوص سید کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی اخیرا در گفت وگویی عنوان کرد: از آنجا که جمهوری اسلامی ایران خواستار برقراری صلح و آرامش در منطقه قفقاز است.
از سال ها قبل خواستار تشکیل نشست کشورهای این منطقه، در قالب ۳+۳ ،یعنی سه کشور جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان و سه کشور همسایه قفقاز یعنی ایران، روسیه و ترکیه، برای بررسی راه های حل اختلافات و ایجاد آرامش در قفقاز بوده است. اخیرا نیز ایران در راستای ایفای نقش خیرخواهانه خود در تلاش است چنین نشستی را توسط وزارت امور خارجه در تهران برگزار کند.به گفته وی تشکیل چنین نشستی می تواند قطعا به رفع اختلافات و اتخاذ تصمیماتی که منافع کل منطقه قفقاز در آن نهفته باشد، کمک کند.
تشریک مساعی کشورهای منطقه برای حل چالش های درون منطقه
از سوی دیگر درحالی که به نظر می رسد تمایل تهران بیشتر به سمت ایروان باشد، جمهوری اسلامی قره باغ را به عنوان حق قانونی آذربایجان به رسمیت شناخته و خواستار حل و فصل مسالمت آمیز مسئله شده است. وزارت خارجه مهمترین هدف شکل گیری این قالب را تشریک مساعی کشورهای منطقه برای حل چالش های درون منطقه ای و تقویت همکاری های مشترک اعلان کرده است که به بررسی مسائل منطقه قفقاز جنوبی و راه های توسعه همکاری های منطقه ای سیاسی، اقتصادی، امنیتی، ترانزیتی، انرژی و... و همچنین گفتگوهای صلح بین آذربایجان و ارمنستان خواهد پرداخت.
امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه ایران در بخشی از اظهارات خود در جمع وزرای خارجه مهمان از پایان جنگ در قفقار جنوبی خبر داد و گفت: فرصت تاریخی در اختیار همه کشورهای منطقه است و نوبت صلح، همکاری و پیشرفت در قفقاز فرا رسیده است.
وی همچنین اظهار امیدواری کرد که در ادامه این نشست ها شاهد حضور سازنده و موثر کشور دوست گرجستان باشیم. حجت السلام رئیسی؛ ریاست جمهوری اسلامی ایران نیز بعد از ظهر دیروز و در حاشیه این نشست در دیدار آرارات میرزویان وزیر خارجه ارمنستان، با تأکید بر اهمیت امنیت منطقه قفقاز برای کشورها و ملت های منطقه، دخالت بیگانگان را برای صلح و ثبات منطقه ای مضر دانست و افزود: جمهوری اسلامی ایران با توجهبه جایگاه قدرتمند و اثرگذار خود، برای کمک به حل و فصل اختلافات موجود میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان آمادگی دارد.
رئیس جمهور با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران امنیت کشورهای حوزه قفقاز را امنیت خود می داند، به نقش مخرب آمریکا، رژیم صهیونیستی و کشورهای غربی در
برهم زدن صلح و ثبات میان کشورهای این منطقه اشاره کرد و گفت : جنایات امروز رژیم صهیونیستی در غزه و حمایت آشکار آمریکا و هم پیمانان غربی اش از این جنایات، عبرتی برای همه کشورهاست که بدانند این دولت ها و رژیم های سلطه گر هیچگاه دوست واقعی آنها نخواهند بود.
بحران قره باغ که با حملات ارتش آذربایجان به نیرو های ارمنی در این منطقه در تاریخ ۲0 آبان دوباره شعله کشیده است ریشه در بحران ها و اختلافات دو جمعیت ارمنی و آذری از زمان شکل گیری اتحاد شوروی دارد.
جنگ دوم قره باغ پس از 44 روز با پیروزی ارتش آذربایجان و امضای توافق نامه سه جانبه آتش بس توسط رهبران روسیه، آذربایجان و ارمنستان در روز بیستم آبان ماه به پایان رسید. این جنگ و درگیری ها که پس از یک دوره شدید درگیری در نهایت منجر به آتش بسی موقت میان دو کشور درگیر آن هم با محوریت روسیه شد، در حالی صورت پذیرفت که ابهام و سولالت مهمی در مورد گذشته، حال و آینده منطقه ژئوپلیتیکی قفقاز و پیامد های تحولات کنونی"بحران قره باغ"بر کشور های همسایه به وجود آورده است.
تهدیدها و فرصت‌های پیش رو
تحلیلگران معتقدند در دهه های گذشته جمهوری اسلامی ایران آن چنان که باید و شاید موفق نشد، فرصت های ژئوپلیتیکی موجود در آسیای مرکزی و قفقاز را به سود خود فعال کند.این موضوع اکنون که تحولاتی سریع و جدی در قفقاز و به ویژه مناسبات جمهوری آذربایجان و ارمنستان به وقوع پیوسته، شرایط دوگانه تهدید هایی جدیدی را پیش روی سیاست مداران ایرانی گشوده و فرصت ها و متقابلا را به وجود آورده است که اگر هوشمندانه با آن برخورد نشود، نه تنها سودی برای ایران نخواهد داشت، بلکه خسارت های سنگینی را متوجه کشورمان خواهد کرد.
بنابراین میزبانی ایران از این نشست می تواند به فعال شدن هرچه بیشتر ایران در معادلات قفقاز کمک کند، به شرط آنکه این توجهات در حد شعار باقی نماند و ایران همزمان با میانجی گری، نقش مرزی خود با آسیای میانه و قفقاز جنوبی را با توسعه اقتصادی و ترانزیتی تقویت کند. موضوعی که نیازمند سرمایه گذاری قابل توجه و جلب توجه جامعه جهانی است، دو چالشی که ایران به دلیل تحریم ها و برخی از سیاست های منطقه ای همچنان با آن مواجه است.
گزارش از محمد جهاد
